پیپت چیست نحوه پیپت کردن و موارد استفاده از پیپت

پیپت یکی از انواع شیشه آلات آزمایشگاهی است که عموما در شیمی، بیولوژی و دارویی به منظور اندازه گیری و انتقال یک حجم مایع و یا اغلب به عنوان توزیع کننده ی محیط مورد استفاده قرار می گیرد.

موارد استفاده از پیپت

پیپت ها ابزارهایی هستند که در آزمایشگاه های بالینی و تحقیقاتی برای برداشت حجم های کم مایعات با دقت زیاد کاربرد دارند.

اصول عملکرد پیپت

پیپت ها مکانیکی یا پیستون دار معمولا با اعمال فشار دستی روی پیستون کار می کنند. پیستون داخل یک سیلندر با طول ثابت حرکت و حجم مشخصی از مایع را به داخل یا خارج پیپت هدایت می کند.

دو نوع پیپت های پیستون دار موجود می باشد: پیپت با حجم ثابت – که حجم ثابتی از مایع را ( حجم اسمی NV: Nominal Volume ) جابجا می کند و پیپت با حجم متغیر – که حجم های متفاوتی را با توجه به مشخصات اختصاصی پیپت جابجا می کند. تنظیم حجم متغیر روی پیپت با حرکت پیستون و با توجه به محدوده عملکرد پیستون انجام می شود. در این نوع پیپت ها حجم اسمی بیشترین نوع حجمی است که پیپت می تواند، نگهدارد.

انواع پیپت های ثابت و متغیر به دو نوع A و B نیز تقسیم می شوند. نوع A ( Air Displacement Pipettes): در این نوع حجمی از هوا بین سر پیستون و مایع درون سیلندر پیپت وجود دارد.

نوع B ( Positive Displacement or Direct Displacement Pipettes): در این نوع پیستون در تماس مستقیم با مایع است. پیپت های نوع A این مزیت را دارند که در استفاده بیشتر امکان آلوده شدن در آنها کمتر است؛ ولی برخلاف پیپت های نوع B وقتی برای برداشت حجم های خیلی کم مورد استفاده قرار می گیرند از دقت کافی برخوردار نیستند چون هوا در آنها متراکم و فشرده می شود.

انواع پیپت ها

برای به حداقل رساندن آلودگی، همه پیپت ها نوک سمپلرهای یکبار مصرف دارند. برای اطمینان از محکم بودن اتصال سر سمپلر و حجم جابجا شده بوسیله پیپت پیشنهاد شده است از سر سمپلرهای توصیه شده سازنده یا نوک سمپلرهایی که برای پیپت های حجم خاص کاربرد دارند. برای اینکه حجم های مختلف روی پیپت ها شناسایی شوند بعضی سازندگان از کدهای رنگی استفاده می کنند. جدول زیر نمایانگر این کدهای قراردادی است.

الزامات استفاده

برای استفاده از پیپت، آزمایشگاه باید به طور مطلوب تمیز و از نور کافی برخوردار باشد.

شرایط عمومی استفاده عبارت است از:

از ثابت ماندن دمای اتاق در 20 درجه سانتیگراد و تغییرات دمای 5± درجه سانتیگراد ( بین 30 – 15 درجه ) اطمینان حاصل نمایید.

از رطوبت نسبی اتاق ( 50%< ) اطمینان حاصل کنید. پیپت ها نمونه ها و مواد مایع باید در شرایط آزمایشگاه پایدار باشند. معمولا پیشنهاد شده است که این مواد 2 تا 3 ساعت قبل از انجام آزمایش به دمای اتاق برسند.

از کار کردن با پی پت ها در زیر نور مستقیم خورشید خودداری کنید.

اگر از مواد سمی و یا موادی که احتمال خطرات بیولوژی دارند، استفاده می شود از لوازم ایمنی و محافظ مناسب استفاده کنید.

استفاده از پیپت

برای بدست آوردن نتایج دقیق و قابل اطمینان، کاربر باید روش استفاده صحیح از پیپت را دانسته و با جزئیات کامل مراحل آشنا باشد. مراحل عمومی استفاده از پیپت به شرح زیر است:

هشدار: قبل از استفاده از پیپت، از کالیبر و مناسب بودن پی پت برای جابجایی حجمی از مایع اطمینان حاصل نمایید.

توصیه های کلی

از قرار گرفتن پیپت در حالت عمودی در محلول اطمینان حاصل کنید. این حالت از عدم دقت در انتقال می کاهد.

از توصیه های سازنده برای حداقل قابلیت قرارگیری ( Minimum Immersion Depth ) سرسمپلر و پیپت در مایع آگاه باشید. این مقدار با توجه به نوع و گنجایش پیپت متفاوت است. یک راهنمای عمومی در جدول زیر برای این منظور ارائه شده است.

تفاوت پیپت با بورت

در واقع پیپت وسیله ای برای انتقال مایع می باشد و به طور کلی از دقت بالایی برخوردار نیستند. بعضی از پیپت های پاستور برای قیاس کردن مورد استفاده قرار میگیرند، اما بورت وسیله ای برای جابه جایی یک مقدار از مایع با دقت بالا می باشد.

تفاوت پیپت با استوانه مدرج

استوانه ی مدرج(مزور) وسیله ای برای اندازه گیری حجمی آسان و سریع از مایع و با دقت کم می باشد. این درحالی است که پیپت های حبابدار و حجمی خیلی دقیق هستند. این امر به این دلیل می باشد که به جهت نازک شدن قطر لوله، انحنای مایع که به جهت کشش سطحی مایع با جداره ایجاد می گردد بسیار کوچک شده و میتوان عدد دقیق را ملاحظه و مشخص نمود.

تفاوت پیپت با لوله تست

از لوله تست به عنوان لوله کشت نیز یاد شده است و معمولا برای نگهداری مقدار کم و متعدد از نمونه های شیمیایی، بیولوژیکی و زیستی مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع از پیپت برای انتقال مایع به درون لوله تست استفاده می شود.